کد مطلب:372 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:303
احکام قرض
قرض دادن از كارهای مستحبی است كه در آیات قرآن و اخبار، راجع به آن زیاد سفارش شده است. از پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده كه هر كس به برادر مسلمان خود قرض بدهد مال او زیاد می شود و ملائكه بر او رحمت می فرستند و اگر با بدهكار خود مدارا كند بدون حساب و به سرعت از صراط می گذرد. و كسی كه برادر مسلمانش از او قرض بخواهد و ندهد بهشت بر او حرام می شود.
2273 در قرض لازم نیست صیغه بخوانند بلكه اگر چیزی را به نیت قرض به كسی بدهد و او هم به همین قصد بگیرد صحیح است ولی مقدار آن باید كاملا معلوم باشد.
2274 اگر در قرضی شرط كنند كه در وقت معین آن را بپردازند پیش از رسیدن آن وقت لازم نیست طلبكار قبول كند ولی اگر تعیین وقت فقط برای همراهی با بدهكار باشد چنانچه پیش از آن وقت هم قرض را بدهند باید قبول نماید.
2275 اگر در صیغه قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند طلبكار پیش از تمام شدن آن مدت نمی تواند طلب خود را مطالبه نماید. ولی اگر مدت نداشته باشد طلبكار هر وقت بخواهد می تواند طلب خود را مطالبه نماید.
2276 اگر طلبكار طلب خود را مطالبه كند، چنانچه بدهكار بتواند بدهی خود را بدهد باید فورا آن را بپردازد و اگر تاخیر بیندازد گناهكار است.
2277 اگر بدهكار غیر از خانه ای كه در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری كه به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد طلبكار نمی تواند طلب خود را از او مطالبه نماید، بلكه باید صبر كند تا بتواند بدهی خود را بدهد.
2278 كسی كه بدهكار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد اگر كاسب است باید برای پرداخت بدهی خودش كسب كند و كسی هم كه كاسب نیست چنانچه بتواند كاسبی كند احتیاط واجب آن است كه كسب كند و بدهی خود را بدهد.
2279 كسی كه دسترسی به طلبكار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد كه اورا پیدا كند باید با اجازه حاكم شرع طلب او را به فقیر بدهد، و شرط نیست در فقیر كه سید نباشد.
2280 اگر مال میت بیشتر از خرج واجب كفن و دفن و بدهی او نباشد باید مالش را به همین مصرفها برسانند و به وارث او چیزی نمی رسد.
2281 اگر كسی مقداری پول طلا یا نقره قرض كند و قیمت آن كم شود یا چند برابر گردد چنانچه همان مقدار را كه گرفته پس بدهد كافی است ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشكال ندارد.
2282 اگر مالی را كه قرض كرده از بین نرفته باشد و صاحب مال، آن را مطالبه كند احتیاط مستحب آن است كه بدهكار همان مال را به او بدهد.
2283 اگر كسی كه قرض می دهد شرط كند كه زیادتر از مقداری كه می دهد بگیرد،مثلا یك من گندم بدهد و شرط كند كه یك من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد كه یازده تا بگیرد ربا و حرام است بلكه اگر قرار بگذارد كه بدهكار كاری برای او انجام دهد یا چیزی را كه قرض كرده با مقداری جنس دیگر پس دهد مثلا شرط كند یك تومانی را كه قرض كرده با یك كبریت پس دهد ربا و حرام است و نیز اگر با او شرط كند كه چیزی را كه قرض می گیرد به طور مخصوص پس دهد مثلا مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط كند كه ساخته پس بگیرد باز هم ربا و حرام می باشد ولی اگر بدون این كه شرط كند خود بدهكار زیادتر از آنچه قرض كرده پس بدهد اشكال ندارد بلكه مستحب است.
2284 ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و كسی كه قرض ربایی گرفته اگر چه كار حرامی كرده ولی اصل قرض صحیح است و می تواند در آن تصرف نماید.
2285 اگر گندم یا چیزی مانند آن را به طور قرض ربایی بگیرد و با آن زراعت كند حاصلی كه از آن به دست می آید مال قرض گیرنده است.
2286 اگر لباسی را بخرد و بعدا از پولی كه بابت ربا گرفته یا از پول حلالی كه مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد چنانچه موقع خریداری قصدش بوده كه از این پول بدهد پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن جایز نیست و نیز اگر پول ربایی با حلال مخلوط به حرام داشته باشد و به فروشنده بگوید كه این لباس را با این پول می خرم پوشیدن آن لباس حرام است و اگر بداند پوشیدن آن حرام است نماز هم با آن باطل می باشد.
2287 اگر انسان مقداری پول به تاجر بدهد كه در شهر دیگر از طرف او كمتر بگیرد اشكال ندارد و این را صرف برات می گویند.
2288 اگر مقداری پول به كسی بدهد كه بعد از چند روز در شهر دیگر زیادتر بگیرد، مثلا نهصد و نود تومان بدهد كه بعد از ده روز در شهر دیگر هزار تومان بگیرد ربا و حرام است ولی اگر كسی كه زیادی را می گیرد در مقابل زیادی جنس بدهد یا عملی انجام دهد اشكال ندارد.
2273 در قرض لازم نیست صیغه بخوانند بلكه اگر چیزی را به نیت قرض به كسی بدهد و او هم به همین قصد بگیرد صحیح است ولی مقدار آن باید كاملا معلوم باشد.
2274 اگر در قرضی شرط كنند كه در وقت معین آن را بپردازند پیش از رسیدن آن وقت لازم نیست طلبكار قبول كند ولی اگر تعیین وقت فقط برای همراهی با بدهكار باشد چنانچه پیش از آن وقت هم قرض را بدهند باید قبول نماید.
2275 اگر در صیغه قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند طلبكار پیش از تمام شدن آن مدت نمی تواند طلب خود را مطالبه نماید. ولی اگر مدت نداشته باشد طلبكار هر وقت بخواهد می تواند طلب خود را مطالبه نماید.
2276 اگر طلبكار طلب خود را مطالبه كند، چنانچه بدهكار بتواند بدهی خود را بدهد باید فورا آن را بپردازد و اگر تاخیر بیندازد گناهكار است.
2277 اگر بدهكار غیر از خانه ای كه در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری كه به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد طلبكار نمی تواند طلب خود را از او مطالبه نماید، بلكه باید صبر كند تا بتواند بدهی خود را بدهد.
2278 كسی كه بدهكار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد اگر كاسب است باید برای پرداخت بدهی خودش كسب كند و كسی هم كه كاسب نیست چنانچه بتواند كاسبی كند احتیاط واجب آن است كه كسب كند و بدهی خود را بدهد.
2279 كسی كه دسترسی به طلبكار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد كه اورا پیدا كند باید با اجازه حاكم شرع طلب او را به فقیر بدهد، و شرط نیست در فقیر كه سید نباشد.
2280 اگر مال میت بیشتر از خرج واجب كفن و دفن و بدهی او نباشد باید مالش را به همین مصرفها برسانند و به وارث او چیزی نمی رسد.
2281 اگر كسی مقداری پول طلا یا نقره قرض كند و قیمت آن كم شود یا چند برابر گردد چنانچه همان مقدار را كه گرفته پس بدهد كافی است ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشكال ندارد.
2282 اگر مالی را كه قرض كرده از بین نرفته باشد و صاحب مال، آن را مطالبه كند احتیاط مستحب آن است كه بدهكار همان مال را به او بدهد.
2283 اگر كسی كه قرض می دهد شرط كند كه زیادتر از مقداری كه می دهد بگیرد،مثلا یك من گندم بدهد و شرط كند كه یك من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد كه یازده تا بگیرد ربا و حرام است بلكه اگر قرار بگذارد كه بدهكار كاری برای او انجام دهد یا چیزی را كه قرض كرده با مقداری جنس دیگر پس دهد مثلا شرط كند یك تومانی را كه قرض كرده با یك كبریت پس دهد ربا و حرام است و نیز اگر با او شرط كند كه چیزی را كه قرض می گیرد به طور مخصوص پس دهد مثلا مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط كند كه ساخته پس بگیرد باز هم ربا و حرام می باشد ولی اگر بدون این كه شرط كند خود بدهكار زیادتر از آنچه قرض كرده پس بدهد اشكال ندارد بلكه مستحب است.
2284 ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و كسی كه قرض ربایی گرفته اگر چه كار حرامی كرده ولی اصل قرض صحیح است و می تواند در آن تصرف نماید.
2285 اگر گندم یا چیزی مانند آن را به طور قرض ربایی بگیرد و با آن زراعت كند حاصلی كه از آن به دست می آید مال قرض گیرنده است.
2286 اگر لباسی را بخرد و بعدا از پولی كه بابت ربا گرفته یا از پول حلالی كه مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد چنانچه موقع خریداری قصدش بوده كه از این پول بدهد پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن جایز نیست و نیز اگر پول ربایی با حلال مخلوط به حرام داشته باشد و به فروشنده بگوید كه این لباس را با این پول می خرم پوشیدن آن لباس حرام است و اگر بداند پوشیدن آن حرام است نماز هم با آن باطل می باشد.
2287 اگر انسان مقداری پول به تاجر بدهد كه در شهر دیگر از طرف او كمتر بگیرد اشكال ندارد و این را صرف برات می گویند.
2288 اگر مقداری پول به كسی بدهد كه بعد از چند روز در شهر دیگر زیادتر بگیرد، مثلا نهصد و نود تومان بدهد كه بعد از ده روز در شهر دیگر هزار تومان بگیرد ربا و حرام است ولی اگر كسی كه زیادی را می گیرد در مقابل زیادی جنس بدهد یا عملی انجام دهد اشكال ندارد.